วัดนิเวศธรรมประวัติ

ในจังหวัดพระนครศรีอยุธยา มีวัดหนึ่งที่งามแปลกโดดเด่นกว่าวัดอื่น ที่อยากนำมาแนะนำกันเผื่อว่าใครจะไปเยือนในช่วงวันหยุดมาฆบูชานี้ นั่นก็คือ “วัดนิเวศธรรมประวัติ” ซึ่งตั้งอยู่บนเกาะบ้านเลนกลางแม่น้ำเจ้าพระยา ตรงกันข้ามกับพระราชวังบางปะอิน อ.บางปะอิน จ.พระนครศรีอยุธยา

ที่ว่างามแปลกก็เพราะเอกลักษณ์ของวัดนี้คือมีรูปทรงภายนอกของพระอุโบสถดูคล้ายกับโบสถ์คริสต์ ซึ่งหากใครได้มาเห็นเป็นครั้งแรกอาจจะคิดว่าที่นี่เป็นโบสถ์ฝรั่งเสียมากกว่า เพราะสถาปัตยกรรมภายนอกนั้นเป็นศิลปะแบบโกธิค มีกระจกสีประดับอย่างสวยงาม อาคารประกอบต่างๆ ภายในวัดก็เป็นสไตล์ฝรั่งเหมือนกัน และยังมีความเก่าแก่ มีประวัติความเป็นมาน่าสนใจอีกด้วย

แม้ว่าวัดนิเวศธรรมประวัติจะตั้งอยู่บนเกาะกลางแม่น้ำ แต่ที่นี่เขาก็ไม่ใช้เรือข้ามฟาก กลับใช้กระเช้าลอยข้ามน้ำแม่เข้าสู่บริเวณวัด โดยมีพระหรือศิษย์วัดเป็นผู้ควบคุมกระเช้าดูเท่ไม่หยอก และยังเป็นการเดินทางสู่วัดที่ตื่นเต้นไม่เหมือนใครอีกด้วย

เมื่อเดินทางเข้าสู่พื้นที่วัดก็เริ่มเห็นอาคารต่างๆ ที่สร้างในลักษณะตึกฝรั่งทาสีผนังในโทนสดใส แต่ก่อนอื่นขอเล่าให้ฟังถึงประวัติของวัดแห่งนี้กันก่อนว่า วัดนิเวศธรรมประวัติสร้างขึ้นในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕ เมื่อพ.ศ.2419 เพื่อใช้เป็นที่ทรงบำเพ็ญพระราชกุศลต่างๆ ขณะที่เสด็จมาประทับที่พระราชวังบางปะอิน โดยพระองค์ได้ทรงบริจาคพระราชทรัพย์ให้เจ้าพนักงานรับเหมาช่างชาวตะวันตก โดยได้นายโยอาคิม แกรซี (Joachim Grassi) สถาปนิกชาวอิตาเลียนมาออกแบบสร้างพระอุโบสถและอาคารหมู่กุฏิทั้งหลายเป็นแบบตะวันตก

ประวัติการก่อสร้างวัดแห่งนี้ปรากฏหลักฐานในจารึกประกาศพระราชทานที่วัดและเสนาสนะเพื่อเป็นที่อยู่อาศัยของสงฆ์ ซึ่งมีความในพระราชดำริตอนหนึ่งในการถวายพระอาราม ดังนี้ “… ข้าพเจ้าคิดจะใคร่สร้างเป็นพระอารามน้อยๆ สำหรับที่บำเพ็ญกุศลใกล้พระราชวังในเวลาเมื่อได้มาขึ้นมาพักแรมอยู่ที่เกาะบางปะอินนี้ จึงได้คิดถมดินให้พ้นน้ำตามฤดูที่เคยประมาณว่าเป็นอย่างมากโดยปรกติ แล้วให้เจ้าพนักงานจ้างเหมาช่างชาวตะวันตก กะวางแผนที่ทำตามแบบอย่างกับประเทศตะวันตกทุกสิ่ง ซึ่งได้ให้คิดสร้างโดยแบบอย่างเป็นของชาวต่างประเทศดังนี้ ด้วยมีความประสงค์จะบูชาพระพุทธศาสนาด้วยของแปลกประหลาด แลเพื่อให้อาณาประชาราษฎร์ทั้งปวงชมเล่นเป็นของแปลก ยังไม่เคยมีในพระอารามอื่น แลเป็นของมั่นคงถาวรสมควรเป็นพระอารามหลวงในหัวเมือง ใช่จะนิยมยินดีเลื่อมใสในลัทธิศาสนาอื่น นอกจากพระพุทธศาสนานั้นหามิได้” วัดนิเวศธรรมประวัติจึงกลายเป็นวัดไทยหน้าตางามแปลกเหมือนโบสถ์ฝรั่งด้วยประการฉะนี้

ภายนอกพระอุโบสถทาด้วยสีเหลืองสวยงาม เป็นอาคารมีโดมหอคอยปลายแหลมตามอย่างวิหารในสถาปัตยกรรมตะวันตกศิลปะแบบโกธิค (Gothic) บริเวณยอดโดมมีหอนาฬิกาและระฆังชุด เหนือขึ้นไปประดิษฐานพระบรมสารีริกธาตุ โดยด้านหน้าประตูทางเข้าอุโบสถมีมุขยื่นออกมา ลักษณะเป็นสามเหลี่ยมหน้าจั่วซ้อนกัน 2 ชั้น รอบผนังพระอุโบสถเจาะช่องหน้าต่างเป็นรูปโค้งปลายแหลม

ภายในบริเวณวัดก็พบว่ามีสไตล์การก่อสร้างแบบตะวันตกทั้งสิ้น ไม่ว่าจะเป็น “พระตำหนักสมเด็จฯกรมพระยาดำรงราชานุภาพ” ที่สมเด็จฯกรมพระยาดำรงราชานุภาพ ได้ทรงผนวชและจำพรรษาที่วัดนี้เมื่อ พ.ศ.2426 รวมไปถึงกุฏิสงฆ์ และหอพระไตรปิฎก เป็นต้น

วัดนิเวศธรรมประวัติจึงนับว่าเป็นวัดที่งามแปลกในสไตล์ฝรั่งแห่งเดียวในไทย ที่หากใครมีโอกาสได้มาเยือนแถบอำเภอบางปะอิน จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ก็ไม่ควรพลาดที่จะมาเที่ยวชมด้วยประการทั้งปวง