ป้อมพระสุเมรุ

ป้อมพระสุเมรุ ตั้งอยู่บริเวณสวนสันติชัยปราการ ปลายถนนพระอาทิตย์เชื่อมถนนพระสุเมรุตามชื่อของป้อมฯ อยู่ริมแม่น้ำเจ้าพระยา เป็น 1 ใน 2 ป้อมปราการสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช รัชกาลที่ 1 ที่ยังเหลืออยู่ของฝั่งพระนคร มีลักษณะเป็นป้อมทรง 8 เหลี่ยมสูงสง่า มีช่องยิงปืนใหญ่และคลังแสง ถือเป็นจุดเด่นสำคัญของย่านถนนพระอาทิตย์ ในปัจจุบันมีการบูรณะอย่างต่อเนื่อง เพื่อคงให้อยู่ในสภาพสมบูรณ์ และได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถานสำคัญของชาติ

พ.ศ. 2524 กรมศิลปากรได้ซ่อมแซมบูรณะตามรูปแบบเดิมจากภาพถ่ายในรัชกาลที่ 5 จนแลดูสง่างามเหมือนเดิมและยังปรับปรุงบริเวณโดยรอบให้เป็นสวนสาธารณะอีกด้วย โดยใช้ชื่อว่า สวนสันติชัยปราการ มีพลับพลาชื่อว่า พระที่นั่งสันติชัยปราการ ใช้สำหรับพระราชพิธีทางชลมารถ มีลักษณะเป็นสถาปัตยกรรมแบบไทยที่โดดเด่นทางด้านการแกะสลักไม้และหน้าบรรณ จากสวนสันติฯสามารถมองเห็นวิวแม่น้ำเจ้าพระยาและสะพานพระราม 8 ชัดเจน ด้วยบรรยากาศที่ร่มรื่น มีสนามหญ้าไว้ให้สำหรับชาวบ้าน ประชาชน และนักท่องเที่ยวที่มาเยือนได้มานั่งพักผ่อนหย่อนใจ ชื่นชมบรรยากาศทิวทัศน์ริมฝั่งแม่น้ำเจ้าพระยา ผู้คนจึงนิยมมาออกกำลังกายและร่วมกิจกรรมทางศิลปวัฒนธรรมที่จัดขึ้นตลอดปี เช่น การแสดงละคร ดนตรี และงานประเพณีต่างๆ ที่นี่เคยมีต้นลำพูต้นสุดท้ายของบางลำพูยืนต้นอยู่ ก่อนที่จะตายไปในอุทกภัยครั้งใหญ่เมื่อปีพ.ศ.2554 ในปัจจุบันมีการปลูกทดแทนขึ้นมาใหม่ - ชุมชนโดยรอบป้อมพระสุเมรุคือ ชุมชนบางลำพู ที่มีความเข้มแข็งด้านการมีส่วนร่วมสูงเช่นเดียวกับชุมชนป้อมมหากาฬ